Inowrocławskie tramwaje - TURYSTYKA HISTORYCZNA - HISTORIA, PRZYGODA, PASJA, HOBBY

Szukaj
Idź do spisu treści

Menu główne:

Inowrocławskie tramwaje

CZYTELNIA
 



Przemierzając dzisiaj ulice miasta Inowrocławia, trudno sobie wyobrazić, że w nie tak odległej przeszłości większość głównych arterii, wypełniał charakterystyczny stukot tramwajowych kół. Młodsi mieszkańcy oraz przybywający do tutejszego kurortu kuracjusze, na próżno mogą szukać śladów  małej żelaznej kolei  w przewodnikach turystycznych, w których krótkie, nierzadko lakoniczne wzmianki, nie przybliżają w pełni tematu, bądź po prostu go omijają. Tymczasem w czasach, kiedy rozwój techniki podbijał ówczesny świat, posiadanie nowinek technologicznych stawiało Inowrocław w prestiżowej czołówce miast, mogących szczycić się własną miejską koleją elektryczną. Wprawnym okiem poszukiwaczy śladów przeszłości, spróbujemy odnaleźć to, co do dnia dzisiejszego w postaci reliktów zachowane zostało na współczesnych ulicach miasta, w postaci materialnych świadectw historii inowrocławskiej kolei miejskiej...

        Gwałtowny rozwój techniki jaki miał miejsce na początku ubiegłego wieku, nie pozostał niezauważony
przez włodarzy miasta, zasiadających w inowrocławskim magistracie w roku 1912. Miasto będące jednym z wielu na terenie ówczesnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego zaczęło dynamicznie się rozwijać. Oto w maju tegoż roku dzięki uzyskaniu koncesji, będącej zwieńczeniem wielu lat formalno-prawnych zabiegów radcy magistratu Paula Baumgartena i nadburmistrza Gustawa Treiniesowa, powołano do życia  Stadttische Elektrische Strassenbahn Miejską Kolej Elektryczną (fot.). Na początek zaprojektowano jeden odcinek torowiska o długości 1,8 km, biegnący od Dworca Kolejowego do Rynku, który następnie przedłużono do ulicy Poznańskiej (w rejon skrzyżowania z ul. Szymborską). Jego budowę wykonało Berlińskie Towarzystwo Elektryczne. Na bazie wybudowanej w latach 1908 -1909 Elektrowni Miejskiej przy ul. Kruśliwieckiej ( dzisiaj ul. Ks. P. Wawrzyniaka) zaopatrującej ówczesny Inowrocław w energię elektryczną, powstała zajezdnia tramwajowa, do której z ul.Dworcowej wiódł tor biegnący środkiem ul. Grabskiego. Mówiąc  pierwsza zajezdnia, musimy mieć na uwadze fakt, iż cały ówczesny tabor szynowy składał się z czterech wozów motorowych (fot.) wraz z przyczepami pasażerskimi. Pierwsze jazdy próbne pojazdów szynowych należących już teraz do nowopowstałej firmy przewozowej Stadttische Elektrische Strassenbahn Hohensalza, rozpoczęły się 28 października, lecz mieszkańcom miasta ostatecznie oddano do użytku linię 10 listopada 1912 roku. Pojawienie się Kolei Elektrycznej na ulicach Inowrocławia cieszyło się dużym zainteresowaniem ze strony mieszkańców miasta oraz licznych kuracjuszy, którzy chętnie korzystali z nowoczesnego środka lokomocji, jakim był niewątpliwie w tamtych czasach tramwaj. Tym samym wizerunek miasta na tle innych wzrastał, bo oto obok takich miast jak m.in. Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, Poznań, Łódź, posiadających komunikację tramwajową, pojawił się Inowrocław.



      
Początkowo tramwaje kursowały z częstotliwością co 7,5 minuty, wg obowiązującego cennika (fot.). Linia rozpoczynała się dwoma ślepymi torami przed budynkiem dworcowym (fot.) i ciągnęła się na trasie: Bahnhof (Dworzec Kolejowy)- Bahnhofstrasse (ul. Dworcowa fot.)- Friedrichstrasse (ul. Fryderykowska, dzisiejsza Królowej Jadwigi fot.) -Markt Platz ( Rynek fot.) - Kleine Friedrichstrasse (ul. Mała Fryderykowska, dzisiejsza Paderewskiego fot.) - Kastellanstrasse (ul. Kasztelańska) - Posener Strasse (ul. Poznańska). W następnym roku, 10 sierpnia 1913, przedłużono jej bieg do Strzelnicy znajdującej się na wysokości Kopalni Solno-I przy ul.Poznańskiej (fot.). W ten sposób powstał najdłuższy odcinek torowiska w historii inowrocławskiego tramwajarstwa liczący 3,5 km. Niestety, nie posłużył on zbyt długo, bo z powodu jego nierentowności oraz wystąpienia zagrożenia zapadliskami związanymi z działalnością kopalni soli (m.in. największe przy dzisiejszej ul. Zapadłe, kiedy to 9 lutego 1917 roku wgłąb ziemi zapadł się obszar o powierzchni 2000 m2 ), pod koniec 1917 roku zamknięto jego część, kończąc tym samym bieg tramwaju na Rynku. Rozebrane w 1924 torowisko z ul.Poznańskiej, posłużyło do rozbudowy linii w kierunku dzisiejszej ul. Św. Ducha, a od roku 1933 sięgała do wysokości koszar artyleryjskich 4 Pułku Artylerii Lekkiej (obecnie Jednostka Wojskowa JW 1641 przy ul. Jacewskiej), dając tym samym linię o długości 3 km. Przetrwała ona w niezmienionym kształcie do początku lat 60-tych ubiegłego wieku, kiedy to w 1960 roku skasowano ruch na odcinku linii od Rynku do Placu Wojska Polskiego, pozostawiając tym samym na ostatnie dwa lata funkcjonowania tramwajów w mieście trasę z Dworca Kolejowego do Rynku (fot.). Dalsze, nieczynne już wówczas torowisko, przegrodzone było poprzeczną barierką uniemożliwiającą wjazd tramwajów (MAPA LINII).



        Ostatecznie Inowrocław pożegnał tramwaje ze swych ulic w roku 1962, kiedy to 31 grudnia odbył się
ostatni kurs, krótko po obchodach 50-lecia ich istnienia w mieście. Wagony tramwajowe przekazano m.in. do sąsiedniej Bydgoszczy, w której to ostatni inowrocławski tramwaj służył do roku 1995 jako wóz techniczny, po uprzednim przystosowaniu go do wersji "pick-up". Trzytorowa hala zajezdni została przeznaczona początkowo na garaże samochodów gospodarczych Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej, które wówczas zarządzało tramwajami, a po przebudowie służy po dzień dzisiejszy autobusom miejskim jako hala warsztatowa. Większość sieci trakcyjnej zdemontowano w 1963 roku. Wiele metalowych słupów, na których zawieszone były druty poprzeczne sieci trakcyjnej przetrwało do lat siedemdziesiątych.

       Dzisiaj oprócz zajezdni (
fot.), jednym z nielicznych śladów istnienia Miejskiej Kolei Elektrycznej w Inowrocławiu jest metalowy słup zachowany na jednym z podwórzy przy ul. Św. Ducha (fot.) oraz sporadycznie zachowane charakterystyczne  rozetki i odciągi linii trakcyjnej występujące na elewacjach kamienic (fot.), biegnących wzdłuż dawnych tras tramwajowych (fot.). Niestety i one ulegają powolnej systematycznej zagładzie, głównie związanej z odrestaurowywaniem kamienic przez właścicieli (fot.). Postępujący proces rozwoju urbanizacyjnego zmusza do coraz to kolejnych przebudowań, z którymi nierozerwalnie wiąże się proces niwelowania i destrukcji śladów związanych z przeszłością. Stąd szczególnie godnym uwagi oraz wartym naśladowania wydarzeniem, stało się sprowadzenie do Inowrocławia ze Szczecina, w dniu 28 października 2005 roku przez teraźniejszy Zarząd Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego przy wsparciu Prezydenta Miasta, jednego wagonu silnikowego typu 4N (fot.), takiego, jaki przemierzał ulicami miasta w ostatnich latach świetności inowrocławskiego taboru szynowego. Podziwiać go możemy na terenie zajezdni MPK przy ul. Ks. P. Wawrzyniaka, na specjalnie przygotowanym fragmencie torów, będących dla niego postumentem na którym spoczął (fot.).



Marcin Mościcki (2005)

Stowarzyszenie Historyczno-Turystyczne Bastion dziękuje Prezesowi MPK Sp.z o.o. w Inowrocławiu mgr.inż.Tomaszowi Janickiemu, Dyr.Techn.inż
. Mariuszowi Kuszelowi oraz Marcinowi Woźniakowi z inowrocławskiego Muzeum za pomoc i udostępnienie maretiałów archiwalnych.


 
 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego